Zero Emissie Binnenvaart - Kansen voor vergroening met behoud van concurrentiepositie.
Onderzoek waarbij per deelsegment in de binnenvaart is gekeken hoe het speelveld in elkaar zit en wat de kansen/belemmeringen zijn voor vergroening. Daarnaast is ingezoomd op de koplopers: wat zijn de succesfactoren?
Doel van het project
Nederland staat voor een aanzienlijke vergroeningsopgave. Ook de binnenvaart staat voor de opgave om te vergroenen richting (bijna) zero-emissie vervoer. De binnenvaart kenmerkt zich door een diverse markt (met verschillende deelmarkten) waarin veel kleine ondernemingen actief zijn die vaak één schip (of koppelverband) beheren. Nederlandse schepen hebben in de Europese binnenvaart een groot marktaandeel, in het bijzonder bij de grotere schepen. Er is sprake van (interne) concurrentie in de binnenvaartsector waardoor onder normale economische omstandigheden er vrijwel continu druk is op de vrachtprijzen. Uitzondering hierop zijn periodes van laag water waar tarieven voor schepen hoger liggen. Het absorberen van de stap naar zero-emissie vervoer, en de daarmee gepaard gaande extra kosten, is voor binnenvaartondernemers moeilijk op te vangen omdat onvoldoende eigen vermogen is opgebouwd om te investeren, de extra kosten niet kunnen worden terugverdiend en daardoor de bancaire financiering moeilijk te verkrijgen is.
Om deze reden heeft de Topsector Logistiek laten onderzoeken of er financiële ruimte is binnen de waardeketen om de transitie in te zetten. Daarbij staat de volgende vraag centraal: Hoe is zero emissie binnenvaart in 2050 te realiseren met behoud van de concurrentiepositie van de binnenvaart?
Inhoud van het project
Het is daarbij belangrijk om te realiseren dat “de binnenvaart” bestaat uit een aantal deelmarkten, die elk hun eigen specifieke eigenschappen hebben en die (in verschillende mate) onafhankelijk van elkaar opereren. In dit onderzoek beschouwen we de volgende deelmarkten:
- Eetbare oliën
- Containers
- Zand en grind
- Agribulk (opgedeeld in drie submarkten)
- Kolen
- Ertsen
- Minerale producten
- Poeders
Resultaat van het project
Op basis van het onderzoek kan worden geconcludeerd dat er kansen liggen voor zero-emissie binnenvaart, met behoud van de concurrentiepositie. Deze zijn echter niet gelijk verdeeld over alle deelmarkten. Uiteindelijk moeten de investeringsbeslissingen genomen door de ondernemers in een nauwe samenwerking binnen de waardeketen. Hierbij is een basis bestaande uit de juiste randvoorwaarden (e.g., financieel, regelgeving, human capital) en perspectief voor ondernemerschap essentieel. De huidige marktstructuur met vele micro-bedrijven vraagt veel van deze partijen om deze samenwerkingen vorm te geven. Koplopers zoals Future Proof Shipping, die al investeren in duurzame oplossingen, en grotere partijen zijn beter in staat om met name de financieringsrisico's bij de overgang richting zero-emissie transport te dragen. Ook beleidsmaatregelen kunnen zorgen dat de kostenverschillen kleiner worden of dat een aparte markt ontstaat voor zero-emissie schepen.